De ziekte van Cushing, tegenwoordig ook wel PPID (Pituitary Pars Intermedia Dysfunction) genoemd, komt veel voor bij oudere paarden. Door de ziekte is de hypofyse middenkwab in de hersenen van het paard verstoord, waardoor deze teveel hormonen afgeeft. Dit veroorzaakt onder andere de typische krullerige vacht. Gelukkig kun je met tijdige diagnose, behandeling en het juiste (voedings)management je paard nog jarenlang gezond en gelukkig houden. Benieuwd hoe je Cushing bij je paard kunt herkennen en hoe je hiermee moet omgaan?
Wat is de ziekte van Cushing precies?
Cushing is geen echte ouderdomsziekte, maar een aandoening die vaker voorkomt bij oude paarden doordat de hormoonregeling in de hersenen ontregeld raakt. Door deze verstoring geeft de hypofyse middenkwab van de hersenen teveel hormonen af (waaronder ACTH), waardoor het paard hormonaal uit balans raakt. Dit kan gevolgen hebben voor de stofwisseling, spierfunctie en weerstand van het paard. Een bekend symptoom bij Cushing paarden is bijvoorbeeld de typische krullerige vacht. Cushing komt vooral voor bij paarden ouder dan 15 jaar: naar schatting heeft 15-30% van de paarden boven de 15 jaar de ziekte van Cushing, vaak ook zonder dat de eigenaar het weet.
Hoe herken je Cushing bij je paard?
De verschijnselen van Cushing verschillen per paard en per stadium van de aandoening. In het begin zijn de signalen vaak subtiel en worden ze gemakkelijk verward met ‘ouderdomskwaaltjes’. Misschien merk je dat je paard vaak wat slomer is, minder graag dat de bespiering afneemt. Ondanks dat dit sterk lijkt op dat je paard gewoon ‘een dagje ouder’ wordt, kunnen het ook de eerste symptomen van Cushing zijn. Naarmate de ziekte verder vordert, worden de veranderingen steeds duidelijker zichtbaar. Het verharen verloopt steeds moeizamer en de vacht word langer en soms zelfs wat krulliger, het kenmerkende beeld dat veel paardeneigenaren herkennen bij PPID. Andere symptomen die veel bij Cushing gezien worden, zijn: veel drinken en plassen, een hogere gevoeligheid voor infecties, verminderde vruchtbaarheid, verlies van spieren, een buikig model en abnormaal zweten. Omdat niet ieder paard dezelfde symptomen laat zien, is het belangrijk om alert te blijven op (kleine) veranderingen in gedrag, vacht en lichaamsconditie. Zeker bij oudere paarden.
Complicaties ziekte van Cushing
Een van de meest gevreegde coplicaties van Cushing is hoefbevangenheid. Door de verstoring van de hormonale balans wordt namelijk ook de suikerstofwisseling verstoord, waardoor het paard extra gevoelig wordt voor suiker in het rantsoen. In het najaar is Cushing zelfs in merendeel van de gevallen de veroorzaker van een hoefbevangen paard. Daarnaast wordt de afweer negatief beïnvloed, waardoor deze paarden in het algemeen een verminderde weerstand hebben en bevattelijker zijn voor ziektes.
Levensverwachting bij cushing (PPID)
Als bij een paard of pony de diagnose van Cushing tijdig gesteld wordt, kan het met de juiste maatregelen vaak nog jarenlang mee. Het belangrijkst is om hoefbevangenheid te voorkomen en het rantsoen en management goed af te stemmen op de veranderde stofwisseling. Zo behoud je paard een goede kwaliteit van leven, ook op oudere leeftijd.
Hoe wordt Cushing vastgesteld?
Hoewel de kans op de ziekte bij een jong paar kleiner is, kan de ziekte zich vanaf het zevende levensjaar ontwikkelen. Sinds enkele jaren is het veel makkelijker om de ziekte vast te kunnen stellen. Met één bloedmonster kan de dierenarts een bepaling uitvoeren van het hormoon ACTH, waarmee de diagnose betrouwbaar te stellen is. Het najaar is de meest betrouwbare periode om dit onderzoek door de dierenarts te laten uitvoeren, omdat de verschillen tussen gezonde en Cushing paarden dan het grootst is. Toch kan ook buiten deze periode getest worden.
Cushing paard medicatie en behandeling
De ziekte van Cushing is niet te genezen, maar met medicatie goed onder controle te houden. Met de juiste medicatie en het juiste management kunje de symptomen sterk verminderen en je paard nog jarenlang een goede kwaliteit van leven bieden.
De medicatie voor Cushing zorgt ervoor dat de hormoonproductie in de hypofyse wordt geremd, waardoor de overmatige hormoonproductie weer (beter) in balans komt. Zo kunnen verschijnselen als sloomheid en de typische lange vacht verminderd worden, en het risico op hoefbevangenheid, wordt kleiner. Een bijwerking van de medicatie kan een verminderde eetlust zijn. Dan kan het maar zo zijn dat je paard of pony van de een op andere dag een bepaald voer niet meer wil eten. Het is dan even zoeken naar iets dat weer graag gegeten wordt en zo suikerarm mogelijk is.
Naast het geven van medicatie, speelt het aanpassen van het management een belangrijke rol voor een lange levensduur van een paard met Cushing. Besteed extra aandacht aan de voeding en weidegang.
Cushing en voeding
Wanneer je paard Cushing heeft, is hij of zij door de verstoorde suikerstofwisseling extra gevoelig voor suikers. Het advies is daarom om je ruwvoer te laten analyseren op tenminste suikergehalte. Dit is heel eenvoudig met de Pavo Ruwvoer Quickscan. Als blijkt dat het ruwvoer, wat verreweg het grootste aandeel van het totale rantsoen is, een hoge suikerwaarde bevat, kan dit reden zijn om over te stappen op een andere (suikerarme) partij ruwvoer. Naast het ruwvoer hebben paarden met Cushing baat bij een granenvrij krachtvoer of balancer, dus suiker- en zetmeelarm, en extra ondersteuning voor de weerstand en darm. Voor paarden die goed op gewicht zijn of neiging hebben tot overgewicht, is de Pavo 18Plus Vital een geschikte keuze. Met deze granenvrije balancer geef je alle dagelijkse vitaminen en mineralen, en nog wat extra ondersteuning voor de weerstand. Wanneer het paard (neiging tot) ondergewicht heeft, is de Pavo 18Plus Sensitive een geschikte keuze. De 18Plus Sensitive is een granenvrije muesli die goed aansluit bij de behoefte van deze gevoelige paarden en ze daarnaast voorziet van wat extra ondersteuning voor onder andere weerstand en de vertering. Als je oude paard naast dit krachtvoer nog moeite heeft om op gewicht te blijven, zijn ruwvoervervangers zoals Pavo WeightLift, Pavo FibreBeet of Pavo SpeediBeet bijvoorbeeld geschikte opties. Deze ruwvoervervangers zijn graanvrij en zeer laag in suiker. Verder kunnen de paarden met Cushing baat hebben bij intensievere ondersteuning met een supplement, zoals de Pavo 18Plus Cushin. Wat weidegang betreft, moet je ook rekening houden met suikers en dus het fructaan in het gras.
